ارزیابی فنی و اقتصادی عملیات آبخیزداری حوضه گلابدره- دربند تهران

چکیده با توجه به پیشینه طولانی اجرای پروژه های آبخیزداری در کشور لزوم ارزیابی فعالیت های انجام شده و بررسی تاثیرات مورد نظر این طرح ها اقدامی ضروری می باشد، اما نبود تجهیزات لازم به منظور ثبت تغییرات رخ داده در بسیاری از حوضه ها باعث دشواری کار شده است. ارزیا بی پروژه های آبخیزداری امروزه از بنیادی ترین مسائلی است که در کشورها به منظور برنامه ریزی های آینده در زمینه طرح های اجرایی و مدیریت منابع طبیعی انجام می گیرد. مطالعات مختلفی در اروپا و آمریکا در رابطه با ارزیابی کیفیت اقدامات آبخیزداری از سال 1932 تا به حال انجام شده است. در نتیجه ارزیابی عملکرد پروژه های آبخیزداری ارزیابی همه جانبه یعنی مدیریت جامع حوضه های آبخیز از اساسی ترین اصول در تصمیمات برنامه ریزی به شمار می رود. از آنجایی که برای ارزیابی عملکرد اقدامات آبخیزداری در گام نخست ارزیابی فنی و اقتصادی برای دستگاه های اجرایی اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش برای ارزیابی عملکرد اقدامات آبخیزداری از هردو دید استفاده شده و نتایج حاصل از آن با هم مقایسه گردیدند. در این تحقیق، ارزیابی عملکرد اقدامات آبخیزداری درحوزه آبخیز گلابدره - دربند به صورت کمی مورد بررسی قرار گرفته است. روش های کمی مورد استفاده شامل منحنی جرم مضاعف، منحنی تداوم جریان و بررسی رژیم هیدرولوژیکی می باشند. به منظور استفاده از این روش ها آمار بارندگی ورواناب روزانه در سال های قبل وبعد از اقدامات آبخیزداری یعنی به ترتیب سال های (1377-1368) و (1390-1379) جمع آوری گردید. منحنی جرم مضاعف نمایانگر تاثیر مثبت اقدامات آبخیزداری در کاهش میزان رواناب بوده است .بررسی منحنی تداوم جریان به وضوح کاهش دبی های بالا، افزایش تداوم جریان و کاهش خشکسالی هیدرولوژیکی در حوزه آبخیز گلابدره - دربند را نشان داد. همچنین در روش رژیم هیدرولوژیکی روند تغییرات بارندگی و رواناب، نمایانگر آرام تر گشتن عکس العمل هیدرولوژیکی حوضه آبخیز مورد نظر می باشد.با بررسی میزان رسوب از روش منحنی سنجه و مقایسه میزان رسوب در هر ماه و فصل و دوره ترسالی وخشکسالی در قبل و بعد از اجرای طرح متوجه می شویم که با اجرای طرح آبخیزداری در حوضه رسوب معلق از 22/10864 تن در سال به 5/ 6231 تن در سال رسیده است. برای رسیدن به این نکته که آیا پروژه انجام شده توجیه اقتصادی دارد یا خیر، از شاخص b/c استفاده شده است که با توجه به نتایج چون شاخص b/c بیشتراز یک برآورد شد پروژه دارای توجیه اقتصادی است.در مجموع عملکرد مثبت اقدامات آبخیزداری در کاهش رسوبدهی و کاهش دبی سیلاب منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش های یاد شده به صورت کمی مورد تایید قرار گرفت. کلمات کلیدی: ارزیابی فنی ، عملیات آبخیزداری، ارزیابی اقتصادی، جرم مضاعف، تداوم جریان، رژیم هیدرولوژیکی، منحنی سنجه